Dimmer trong đèn LED & Phân biệt các loại Dimmer khác nhau

Sự phát triển nhanh chóng trong lĩnh vực đèn chiếu sáng, nguồn sáng sử dụng đi-ốt phát quang bán dẫn LED ngày càng có giá thành phù hợp và trở nên phổ biến hơn. Trong quá trình chuyển đổi từ các bộ đèn cổ điển như đèn sợi đốt hay halogen qua đèn LED, cần chú ý và cẩn trọng nếu bạn muốn điều chỉnh độ sáng hay dimmer cho đèn LED.

Điều quan trọng nhất đó là bộ Driver được sử dụng cần phù hợp với loại đèn và với cả thiết bị điều khiển Dimmer. Các nhà sản xuất đèn LED hay bộ Dimmer, chiết áp luôn đưa ra các danh mục thiết bị đã được kiểm tra tính tương thích thực tế.

Không phải tất cả các loại đèn LED đều tương thích với Dimmer dạng xoay mà bạn vẫn dùng cho đèn sợi đốt hay đèn Halogen. Cần phải sử dụng thiết bị tương thích đối với từng loại đèn LED mà bạn sử dụng.

Dưới đây là các loại Dimmer khác nhau để điều khiển độ sáng đèn LED.

1. Điều khiển Tắt/Mở – Không dimmer

Nếu bạn chỉ cần điều khiển Tắt/Mở, tát cả các loại công tắc truyền thống đều sử dụng được nhưng bạn không thể điều chỉnh độ sáng của đèn.

2. Điều khiển 0/1-10V Dimming

Phương án này sử dụng với bộ đèn LED đi kèm với Driver có ngõ vào điều khiển 0/1-10V. Trên thực tế cho thấy, hiệu quả khi điều chỉnh độ sáng với phương án này có cảm giác nhịp nhàng, mượt mà hơn là phương án điều chỉnh điện áp trực tiếp.

Trong nhiều trường hợp, nhà sản xuất có thể tích hợp bộ cấp nguồn (power supply) và bộ chấn lưu lại làm một thiết bị, hoặc bạn cần riêng bộ nguồn và ballast 0-10V.

3. Phase Dimming (Leading & Trailing Edge) – Dimmer điện áp

Đây là loại dimmer truyền thống, sử dụng cắt một phần của điện áp hình SIN tại ngõ vào, qua đó điều chỉnh giá trị điện áp trung bình tại ngõ ra. Có 2 phương án là cắt phần trước hoặc phần sau của sóng hinh SIN.

3.1. Leading-edge dimmers (TRIAC dimmers) – Cắt xung sườn lên

Trước khi đèn LED được sử dụng, thì loại dimmer này được dùng với các loại bóng đèn sợi đốt và halogen. Về phương diện điện tử, TRIAC (Triode for Alternating Current ) được sử dụng để điểu khiển điện áp tại ngõ ra. Vì lý do này, nó có tên gọi khác là TRIAC Dimmer.

Điểm sáng thấp nhất mà loại dimmer này thường lớn hơn 10%.

Triac dimmer này có chi phí về thiết bị thấp hơn so với loại dimmer cắt phần xung đi xuống. Trước khi đèn

 3.2. Trailing-edge Dimmers (Reverse phase dimmers) – Cắt xung sườn xuống

Dimmer điện tử có thiết kế và hoạt động phức tạp hơn là dimmer Triac và thường sử dụng MOSFET (Metal Oxide Semiconductor Field Effect Transistor) hoặc IGBT (Insulated Gate Bipolar Transistor)

Đèn LED sử dụng loại dimmer điện tử thường không phát ra tiếng ồn, cảm giác mượt mà, dễ chịu hơn Triac dimmer.

Về điểm sáng thấp nhất của dimmer sườn xuống thường thấp hơn là Triac dimmer, do đó, nó là lựa chọn tốt hơn với những ứng dụng có yêu cầu điều chỉnh độ sáng xuống mức thấp: như phòng họp hội trường….

Một đặc tính khác đầy hấp dẫn của dimmer MOSFET là “khởi động mềm” tức độ sáng sẽ tăng dần đều từ 0% lên tới mức thiết lập. Ngoài đem lại cảm nhận tuyệt vời cho người dùng, nó còn giúp tăng tuổi thọ thiết bị đèn chiếu sáng do dòng khởi động nhỏ hơn hoặc bằng dòng điện định mức.

4. DMX

DMX là một tiêu chuẩn truyền thông để điều khiển các bộ đèn chiếu sáng hoạt động theo chương trình định trước. Tín hiệu DMX được phát đi từ một bộ DMX Master và truyền tới toàn thiết bị có trên đường tín hiệu. Đây là giao thức truyền thông 1 chiều, từ bộ DMX Master tới các bộ đèn và không có tín hiệu hồi tiếp. DMX được sử dụng phổ biến trong chiếu sáng chuyên nghiệp, ví dụ như các chương trình biểu diễn, studio, chiếu sáng cảnh quan….

Về mặt kỹ thuật, DMX được phát triển từ giao thức truyền thông RS-485, nên sử dụng loại cáp chuyên dụng, có 2 lõi xoắn, có thể có vỏ bọc chống nhiễu và sợi nối đất. Các thiết bị trong hệ DMX phải được kết nối theo dạng chuỗi – daisy chain.

5. DALI

DALI (Digital Addressable Lighting Interface) http://www.dali-ag.org

Là một tiêu chuẩn truyền thông về điều khiển chiếu sáng được phát triển ban đầu tại Châu Âu, hiện tại DALI được tiêu chuẩn hóa theo IEC 62386 và nhận được hỗ trợ từ nhiều nhà sản xuất thiết bị chiếu sáng tại khắp các châu lục. Các thiết bị được sản xuất hợp chuẩn phải có logo “DALI” được in trực tiếp lên sản phẩm.

DALI AG cũng là một đơn vị độc lập tiến hành các kiểm tra cần thiết để đảm bảo tính tương thích, chất lượng của một nhà sản xuất bất kỳ trước khi nó được thương mại hóa.

Về đặc điểm kỹ thuật, DALI truyền thông sử dụng 2 dây dẫn điện thông thường, có tiết diện được khuyến nghị tối thiểu 1.5mm2. Tiết diện lớn hơn sẽ cho ra khoảng cách dài hơn. Các thiết bị trên một đường bus DALI được gán địa chỉ cố định và chỉ có phản hồi khi được gọi đúng địa chỉ. Có tới 64 địa chỉ trên một đường bus DALI độc lập và có thể mở rộng thêm. Một ưu điểm về vấn đề đi dây, DALI cho phép đi dây theo free-topology tưc chấp nhận cả dạng loop, hình nhánh, hình sao… Thuận tiện hơn, đường DALI Bus có thể được kéo chung với đường dây cấp nguồn điện 220V/380V.